ZUIDHORN
Adres
De Zwakkenburger
Hoendiep Oostzijde 65
9801 LZ Zuidhorn
Is de molen te bezoeken?
Ja, op afspraak
Molenaar
Roel Lode
0594-213572
dezwakkenburger@degroningerpoldermolens.nl
Gegevens
Bouwjaar: 1819
Aandrijving: Wind
Type: 8-kante grondzeiler
Functie: poldermolen
Lengte gevlucht: 15,30 m
Vijzels: 1 houten vijzel
Capaciteit: ca. 10m3/m
MEER INFORMATIE
GESCHIEDENIS / ALGEMEEN / VERHALEN
De in 1986 opgerichte Stichting De Groninger Molen was vanaf het begin een voorstander van regionale molenstichtingen die molens in eigendom zouden overnemen van gemeenten, particulieren of waterschappen. De Molenstichting Hunsingo en Omstreken was in 1977 al volgens een dergelijk model opgericht, maar meer stichtingen waren er nog niet. In 1990 was de Molenstichting Westerkwartier de eerste stichting die als zodanig werd opgericht. De stichting nam de molens van het toenmalige waterschap Westerkwartier (nu Noorderzijlvest) over. De meeste poldermolens die de nieuwbakken stichting in 1990 overnam waren in maalvaardige toestand, er was echter één exemplaar zeer slecht aan toe: de Zwakkenburger.
De molen van de Zwakkenburger- en Ellertsvelderpolder werd in 1865 gebouwd ter vervanging van een spinnenkop die rond 1821 gebouwd was. De relatief kleine achtkante grondzeiler werd uitgerust met een vijzel voor het bemalen van een gebied van 105 hectare. De molen stond aanvankelijk direct ten zuiden van de spoorlijn die tijdens de bouw van de molen aangelegd werd, op een locatie midden tussen het Hoerediep en het Niezijlsterdiep, ongeveer een kilometer ten zuiden van het dorp Niezijl. In 1911 kreeg de molen een gietijzeren bovenas, maar in tegenstelling tot de meeste andere molens in de provincie Groningen kreeg deze molen geen zelfzwichting, maar bleef het oudhollands hekwerk met zeilen gehandhaafd. Derhalve is de gietijzeren as ook één van de weinige assen in de provincie die niet doorboord is. De beide roeden van het wiekenruis braken in 1955, het wiekenkruis werd niet hersteld, maar een dieselmotor nam in 1956 de aandrijving van de vijzel over.
De molen bleef als gemaal dienstdoen en op de verdwenen roeden na bleef de molen compleet, al werden de kamwielen wel buiten tegen de molen opgesteld. Het gepotdekselde achtkant begon wel steeds gehavender te worden. Ter conservering werd de hele molen in 1981 met golfplaten bedekt. Na overname van de molen door de Molenstichting Westerkwartier zou het nog twaalf jaar duren voor de restauratie van start kon gaan. In 2002 werd met een omvangrijke restauratie en verplaatsing van de molen gestart. Het achtkant en de kap werden in de werkplaats van molenmaker Molema in Heiligerlee geheel gerestaureerd en uiteraard kwam er een nieuw wiekenkruis. De molen werd per schip over het Van Starkenborghkanaal en het Winschoterdiep vervoerd. In 2003 werd de molen op een nieuwe fundering geplaatst, enkele honderden meters ten zuiden van de oude standplaats, aan de noordelijke oever van het Van Starkenborghkanaal. Sindsdien is de molen regelmatig op vrijwillige basis in bedrijf, één van de molenaars in Roel Lode, de derde generatie Lode die de molen bedient en nog steeds in de oude molenaarswoning woont.