NOORDDIJK
Adres
Noordermolen
Noorddijkerweg 6
9734 AT Noorddijk
Is de molen te bezoeken?
Ja, op afspraak
Molenaar
Ties Kalk
Magda Strijkstra-Kalk
050-5416386
noordermolen#degroningerpoldermolens.nl
Gegevens
Bouwjaar: 1888
Aandrijving: Wind
Type: 8-kante grondzeiler
Functie: poldermolen
Lengte gevlucht: 17,90 m
Vijzels: 1 houten vijzel
Capaciteit: ca. 17m3/m
Gegevens
lees meer over deze molen op:
GESCHIEDENIS
Zoals dat vaak met molens gaat, is de Noordermolen is niet de eerste molen die de Noorderpolder in Noorddijk bemaalt. Al sinds 1712 staat er op deze plek een poldermolen. De Noordermolen werd gebouwd in 1888 als vervanging van een molen uit 1864, die dat jaar door blikseminslag was afgebrand. Molens gingen in die tijd vaak verloren aan blikseminslag doordat bliksemafleiding nog niet standaard aanwezig was. Sinds zijn bouw zijn op en aan de molen verschillende restauraties en renovaties gedaan. Voor meer informatie over de hieronder genoemde systemen, klik hier
In 1920 werd de houten bovenas vervangen door een tweedehands gietijzeren as afkomstig van de molen van de Euvelgunnerpolder. Door het hergebruiken van al bestaand materiaal werden de kosten van het onderhoud gedrukt. In 1934 werd het gevlucht, de wieken, gemoderniseerd. De molen werd voorzien van een stroomlijnneus (Dekker) aan één roede, met zelfzwichting en zelfremming. In 1947 is de tweede roede vernieuwd en gestroomlijnd. Hierdoor kon de molen efficiënter gebruik maken van de wind, waardoor er meer water verplaatst kon worden. Daarnaast maakt zelfzwichting het werken met een molen een stuk gemakkelijker.
In 1953 werd een nieuwe houten vijzel geplaatst en in 1957 werd een verdere restauratie uitgevoerd. Ondanks dit groot herstel van de molen in ’57-’58, werd in 1963 een elektromotor van 10 pk in de molen geplaatst. Deze motor kon de vijzel aandrijven zodat de molen kon malen zonder dat de rest van de molen hoefde te draaien. Overblijfselen hiervan, waaronder het ijzeren vijzelwiel, zijn nog steeds te zien in de Noordermolen.
Tijdens een storm op 13 november 1972 liep de molen ernstige schade op, waarna een ingrijpende restauratie nodig was. In 1980-1981 kwam dit broodnodige herstel. Door molenmaker Doornbosch werden nieuwe roeden van zelfzwichting en windborden voorzien. Ook werd weer een nieuwe houten vijzel geplaatst. De oude vijzel is te zien op het molenerf naast de molen.
De combinatie van systemen op het gevlucht van de Noordermolen is uniek. De roeden zijn voorzien van zelfzwichting met een oudhollands voorhek, maar de molen heeft geen steekborden. In plaats daarvan zijn de onderste borden gebruikt als remkleppen. Deze remkleppen bewegen mee met de zelfzwichting: op het moment dat de kleppen open gaan, openen de remkleppen ook. Hierdoor vangt het gevlucht niet alleen minder wind, maar snijdt het ook minder mooi door de lucht waardoor de molen afremt. Dit systeem is een uitvinding van de fa. Doornbosch uit Adorp en wordt ook wel “Doornbosch remkleppen” of “Doornboschkleppen” genoemd.
In de molen staan op verschillende plekken teksten op het hout geschreven. Dit gebeurde vaker: bezoekers en molenaars schreven hun naam, rijmpjes of grapjes op de muren, en legden zich met deze onschuldige graffiti vast in de geschiedenis. Op de koningsspil staat bijvoorbeeld met potlood geschreven:
Als je neus loopt
En je voeten ruiken
Dan ben je ondersteboven gebouwd
Ja toch, niet dan?
Aan de Noordermolen zijn al bijna drie generaties molenaars verbonden; grootvader Ties Kalk, dochter Magda Strijkstra-Kalk en schoonzoon Arjen Strijkstra. Kleindochter Renske is sinds kort ook bezig met haar opleiding tot molenaar. Lang daarvoor was zij al actief als molengids. Kleinzoon Jelle geeft inmiddels ook rondleidingen. Arjen Strijkstra is docent bij, en medeschrijver van, de cursus molengids van het Groninger Molenhuis. Het molenaarsvak zit bij deze familie echt in het bloed. De grootvader van Ties Kalk was al beroepsmolenaar in Thesinge.
Voor een impressie van deze molenaarsfamilie, kijk naar een uitzending van RTV-Noord
